In het zuidoosten van Spanje is de rivier de Segura de levensader – het water zorgt voor een paradijslijk groen dal met uitgebreide sinaasappel- en citroengaarden. Kale, droge bergen omlijsten de rivieroase. Het is er lieflijk en rauw tegelijk. Prachtig om in te wandelen en kennis te maken met landschap en waterbeheer.
De noria’s
Al eeuwen wordt het water van de Segura gebruikt voor irrigatie, al in de Moorse tijd wisten de bewoners een vernuftig irrigatiesysteem aan te leggen. Van de rivier leid je een kanaaltje af, in dat kanaaltje plaats je een meters hoog waterrad en dat brengt het water meters hoger en stort het vervolgens in een hoger gelegen goot waarna het de afzonderlijke akkertjes kan bevloeien. Nog altijd functioneren die waterraderen rond Abarán, tijdens een wandeling zie je er verschillende en wandel je langs de begroeide tuinen. Het grootste rad, hier een ‘noria’ genoemd, heft het water liefst twaalf meter op.
Senda de los Moriscos
Scherp is de tegenstelling tussen bevloeid en niet bevloeid, want hier heerst een droog steppeklimaat, er valt gemiddeld 326 mm per jaar, veel te weinig voor akkerbouw. Die tegenstelling is erg mooi te zien in de Senda de los Moriscos rondwandeling, de droge kale bergen tekenen zich scherp af tegen de uitbundig groene citroengaarden. En ook onze verblijfplaats is paradijslijk, in een boomgaard met duizenden citroenen en sinaasappels ligt ons appartement verscholen.
Trasvase
Zonder irrigatie groeit hier niets en voor het benodigde water zorgde altijd de Segura. In 1979 kwam er extra water bij, want toen werd de Trasvase geopend, een van de grootste waterbouwkundige projecten ooit met een bijna 300 km lang (!) aquaduct dat via een stelsel van in beton gegoten kanalen en tunnels water uit het Taagbekken (nabij Madrid) overhevelt naar dat van de Segura. Met dat extra water kon het areaal bevloeide gronden enorm worden uitgebreid. En dat was aantrekkelijk, want dankzij de hoge temperaturen kun je rond de Segura al heel vroeg in het jaar groenten en fruit telen voor de Europese markt. Niet voor niets heet het hier de moestuin van Europa.
Dus de droogte is hier geen probleem, vraag ik aan Asis, die samen met zijn vrouw Llanos de enorme boomgaard bij ons appartement bestiert. Getergd: ‘Zeker wel, en het wordt almaar erger, vooral omdat de regering de watertoevoer wil afknijpen.’
Desierto y paro
Kortgeleden heeft de regering plannen gepresenteerd om minder water door de Trasvase te laten stromen, want door de droogte van de afgelopen jaren dreigt het ecosysteem van de Taag ten onder te gaan. Jaar na jaar wordt er meer water verbruikt dan er valt, en die droge jaren veroorzaken leegrakende stuwmeren. Agua embalsada, hoeveel water zit er in de stuwmeren? Dat houden ze in Spanje van dag tot dag heel precies bij – op de grafiek zie je de tekorten oplopen.
Water is in Spanje een politieke twistappel, wie heeft er het meeste recht op? De boeren van Zuid-Spanje of natuur en inwoners langs de Taag in Midden- en Noord-Spanje? Elke regio schreeuwt om water. Groot zijn de protesten in Zuid-Spanje, want de tuinders vrezen het einde de Trasvase. In Murcia hangt bij het waterinstituut een protest. Een strop met daarnaast de tekst: ‘Zonder Trasvase woestijn en werkloosheid voor duizenden gezinnen’. En waarschuwen de tuinders: ‘Zeg maar dag tegen de tuin van Europa, want met minder water krijgen West- en Noord-Europa veel minder groenten.’
Senda de los Moriscos
Llanos, de vrouw van Asis, heeft geen zin in het onderwerp droogte en leidt het gesprek subtiel naar de schoonheid van de Seguravallei. ‘Geniet van het dal en ervaar de schoonheid op de Senda de Moriscos.’ Dat doen we en hopelijk blijft er genoeg water komen om die schoonheid van duizenden citroenbomen tegen een achtergrond van kale bergen te bewaren.
INFORMATIE
Verblijf
De sinaasappelboomgraad van Llanos en Asis in Villanueva de Segura is een geweldige uitvalsbasis voor het maken van wandelingen in de Seguravallei. Niet voor niets heet het hier La Joya de Valle de Ricote (het juweel van de Ricotevallei). Zie ook de enthousiaste reacties op Booking.com.
Wandelingen
Het Senda de los Mariscos is 8 kilometer lang en voert door Ricote naar de citroengaarden rondom het dorp en gaat dan door de bergen met steeds prachtige panorama’s op het dal van de Segura, de dorpen en het stuwmeer. Te vinden en te downloaden op Senda de los Mariscos.
Las Norias de Albarán is ruim 4 km lang en leid je langs vier waterraderen en dwars door ‘huerta’, de groene moestuinen langs de Segura. Te vinden en te downloaden op wandelroute Las norias.
De Canyon de Segura is een korte, pittige heen-en-weer-wandeling door het droge landschap boven de Segura. Op het eind is er een platform met zicht op de kloof. In de verte zie je de vlakte met ontelbare amandelboomgaarden, dichterbij is er zicht op ruige bergen. Wij weken bij het informatiebord (50 meter voor je bij het platform bent) een eindje van de route af, daar ervaar je nog meer de droogte en het ruige landschap. Zie Canyon de Segura.
Alle routes zijn bewegwijzerd met wit-gele tekens.
Op het kaartje zie je de ligging in Spanje; voor de twee andere bestemmingen: zie Benidorm en Calblanque.
De reis
Wij gingen met de trein. Via Parijs naar Barcelona; daarna verder met de trein naar Alicante. Met een huurauto (vanaf Alicante) doorkruisten we vervolgens het gebied. Ook mogelijk: vliegen op Alicante.