Sandenburg en Langbroekerwetering

Niets karakteriseert landgoed Sandenburg beter dan de eindeloze lanen die als een raster van rechte lijnen over de groene weiden aan weerszijden van de Langbroekerwetering zijn gelegd. Soms bestaan ze uit volwassen eiken, een andere keer krijgt de laan zijn betekenis door lange rijen beuken. Als de route zuidelijker geraakt, verandert de grondsoort in vette, vochtige rivierklei, en daarin verschijnen wilgen en elzen langs de paden. Opmerkelijk is de rust, hoe verder van de Heuvelrug, hoe kalmer; en steeds maar over onverharde paden.

Smal en lang

De meeste lanen hebben een noord-zuidrichting, een oriëntatie die negenhonderd jaar geleden (!) is verankerd bij de ontginning. Die werd mogelijk, nadat er in 1122 een einde kwam aan de vrije loop van de Kromme Rijn door een dam bij Wijk bij Duurstede. Om het land te ontginnen moest de drassigheid verminderen, daar was de aanleg van de Langbroekerwetering voor nodig, en loodrecht op die wetering kaarsrechte slootjes, steeds op dezelfde afstand van elkaar. Via dat fijnmazige net van watertjes en wetering vloeide het water af naar de Kromme Rijn. Zo werd het droger en was ontginning tot akker en weiland de volgende stap.

Slingeren

In zo’n rechtlijnig landschap valt elke slingering op. Dat gebeurt net nadat je voor het eerst het witte Kasteel Sandenburg in het vizier hebt gekregen. Een bochtige route brengt je door het bospark naar het kasteel zelf.

Zowel in 1923 als in 2022 vormen de Langbroekerwetering (a) en de sloten dwars daar op (b) de hoofdstructuur van het landschap. Ook in het bodemgebruik zijn veel overeenkomsten: weiden (vaalgroen), bossen (groen) en akkers (wit) zijn te herkennen. En de kastelen Sandenburg (c) en Walenburg (d) liggen verankerd langs de wetering.
Er zijn ook opmerkelijke verschillen. Zo pufte er van 1885 tot 1931 een stoomtram (e; de witte lijn met zwarte blokjes) tussen Doorn en Wijk bij Duurstede. Niets is ervan overgebleven, ja, alleen dat landweggetje dat op punt e dezelfde bocht volgt als de rails van toen. Ook zijn de boomgaarden (f) – de zwarte stipjes – verdwenen en veel sloten zijn gedempt (g), waardoor de kleinschaligheid wat inboette. Maar de kronkelige paden in het bospark (h) waren er in 1923 nog niet. Bron: Kadaster/www.topotijdreis.nl

Sandenburg en Walenburg

Groot is het verschil tussen Sandenburg en Walenburg. Toch is hun oorsprong hetzelfde, want de eerste eigenaren versterkten hun woningen tot verdedigingstorens omgeven door grachten – zogenaamde ridderhofsteden. Walenburg is de ‘original’ met woontoren en dubbele gracht. Sandenburg was er ook eentje, maar werd in de negentiende herbouwd tot het huidige romantische kasteel en kreeg een park in Engelse landschapsstijl dat ingekaderd was in de langgerekte kavels.

Varkentjes

Net om de hoek van Sandenburg liggen de zwijntjes in de zon, gezellig dicht op elkaar. Of anders vind je ze wroetend in het bos. Ideale varkenslevens, mogelijk gemaakt door Buitengewone Varkens, een duurzaam en diervriendelijk varkensbedrijf dat met Tamworth varkens een ‘gesloten’ bedrijf op landgoed Sandenburg voert. Dat betekent een ‘locatiegebonden’ varkenshouderij van een groepje zeugen en een beer; al hun nakomelingen wroeten vrolijk mee en worden op het landgoed grootgebracht. Dus niks geen beestengesleep, al krijgen de varkens uiteindelijk een enkele reis slachterij.

Natte grond

Natter en natter wordt de bodem, in tijden van veel neerslag glibber je soms alle kanten op. Oorzaak is de toenemende kleiigheid van de bodem, want hoe dichterbij de Kromme Rijn, hoe meer klei de rivier achterliet – lang geleden toen ie hier nog vrij meanderde. Je ziet het aan de moerassige grondjes en aan de bomen: steeds meer elzen en wilgen, die gewend zijn om met hun wortels dichtbij het water te staan.

Ruig

Ruig is de route over plankbruggetjes en smalle paden langs weideranden, alleen even onderbroken door de Langbroekerwetering. Toch komt de Heuvelrug steeds dichterbij, zompige klei wordt zand, en langs boerderijen en huizen voorzien van wit-rode luiken – zo weet je: nog steeds op landgoed Sandenburg – kom je aan in de heuvels.

Kaap Doorn

Een extra rondje voert je de Heuvelrug op, ineens een heel ander landschap: zand, kiezels, heide, beuken en reliëf. Krachtige ijsmassa’s duwden hier in de ijstijd de ondergrond samen tot heuvels. Als kers op de taart staat uitkijktoren Kaap Doorn op het hoogste punt met zicht tot Utrecht, en, met de blik op het zuiden, kijk je uit over de weiden en lanen van landgoed Sandenburg – het landschap waar je doorheen bent gewandeld.

 

INFORMATIE

LENGTE 13 km, met extra rondje: 15,5. Korte variant: 11 km
INKORTING Begin op de P aan de Buurtweg 3B in Doorn, en ga bij punt E op de kaart terug. De route is dan 11 km.
START- EN EINDPUNT Parkeerplaats Groene Entree Kaapse Bossen; voor de korte variant: parkeerplaats bij Buurtweg 3B, Doorn
OV Lijn 50 Utrecht ­– Wageningen.
Voor de hoofdroute: wandel 50 meter richting Doorn en ga LA, toegangsweg Kaap Doorn (hier ben je op de route).
Ga naar de P-plaats voor de route met extra ronde naar Kaap Doorn.
HORECA geen
BANKJES Nauwelijks, na 8 km is er een op de Langbroekerdijk (zie de kaart).
GPS Deze route is als GPS binnen te halen via afstandmeten.nl. Daar kun je via ‘Export’ de route downloaden.
ALGEMEEN Bijna helemaal onverhard, maar wel modderige paden na (veel) regen. Hoge wandelschoenen zijn een vereiste.
Deze route heeft overeenkomsten met Van Heuvelrug tot Waterlint, die je naar Wijk bij Duurstede brengt. Nog meer landschappen, maar je moet wel terug met de bus.
Ook interessant: Rechte lijn, Kromme Rijn rond de Langbroekerwetering en de Kromme Rijn.
PDF Klik <hier> voor een print van routekaart en – beschrijving.

ROUTEBESCHRIJVING

Ga over de Parkeerplaats naar het pad voorbij het (west)einde van de P (aan de Doornse kant). Ga daar LA en steek de N225 over.
RD over de toegangsweg naar Kaap Doorn. RD tussen sportveld en weiland. Op verharde weg LA (Buurtweg).

NB Hier start de verkorte route vanaf de P bij de sportvelden aan de Buurtweg.

A Na 150 m RA Geersteeg. Na 200 m LA (onverharde laan).
Verharde weg oversteken. Na 100 m bij bankje (aan linkerkant) RA voetpad in langs weiland.
Net voor einde bomenlaan (op kruising van paden) RA en direct na de sloot LA over bospad langs de sloot.

B Het pad komt uit op verharde weg. LA.
Op kruising met Gooyerdijk RD (Sandenburgerlaan). Na ruim 300 m RA.
Volg de pijlen van het wandelnetwerk (paarse pijl op oranje ondergrond) over het nu en dan slingerende bospad.
Op de verharde weg LA en na 80 m RA (onverharde weg). Volg de pijlen van het wandelnetwerk.

C Einde pad RA (ga op Knooppunt 49 richting K48). Einde pad RA (op K48, richting K87).
Direct weer LA.
Op K87 LA bospad in (je verlaat het wandelnetwerk met de paarse pijlen).
Einde pad met de bocht naar links en weer RA.
RD langs smalle doorgang bij hek, weiland oversteken en weer langs smalle doorgang.

D Einde pad RA en via plank weiland oversteken.
Einde pad LA (eikenlaan in). Op verharde weg bij K22 LA ri K24 (net ervoor: bankje!).
Bij K24 RA over bruggetje en dan graspad langs wilgenrij in (richting K23). Na zo’n 600 m staat een wegwijzer die aangeeft dat je RD moet. Dat is niet zo. Ga RA bij de boom (met vervallen uitkijkhut). Volg het pad met bochten (links-rechts-links) langs de akkerrand naar het pad dat langs een lange rij wilgen loopt. Dat komt na 600 m uit bij een asfaltweggetje.
Op verharde weg (bij K23) LA richting K25. Na 50 m RA over bruggetje en weilandpad in (hier verlaat je weer het wandelnetwerk met de paarse pijlen).
Op kruising van paden (met uitkijkhut voor de jacht) LA wilgenlaan in. Je volgt de routeverkorter van het Klompenpad.
De onverharde weg wordt verhard. Deze met bocht naar rechts volgen.
Bij K26 RD ri K27 over de Buntlaan.

E Routeverkorting naar P Buurtweg
Op K26 LA richting K28 (Dwarsweg). Verharde weg oversteken. Bij de volgende verharde weg RA. Einde weg LA. Na 100 m ligt de P aan de rechterkant.

Hoofdroute
Bij K27 Buurtweg oversteken en onverharde weg (Buntlaan) in, ri K33.
Op kruising voorbij boshuis De Kleine Bunt op K33 LA ri K29.
Bij verharde weg (K29) RD ri K77. Na 75 m RA. N225 oversteken en LA en direct weer RA naar de P (of fietspad volgen naar de bushakte, 100 meter verderop).

Extra rondje Kaap Doorn
Neem vanaf de oostzijde van de Parkeerplaats (waar je naar binnenreed) de rood gemarkeerde route tot aan uitkijktoren De Kaap.
Ga met de toren in je rug en zicht op de beukenlaan LA. Het brede pad daalt met een flauwe bocht naar rechts. Net voor de verharde weg RA een beukenlaan in (rechts van het pad staat een bankje).
Bij kruising met de rode route RD, de laan volgen. Op driesprong links aanhouden. Doorlopen tot N225. Je bent nu op de hoofdroute.