Rechte lijn, Kromme Rijn

De Laan van Leeuwenburgh is een van de lange, rechte, meestal boomomzoomde lijnen in deze wandelroute over landgoederen aan weerszijden van de Langbroekerwetering. Maar het is niet alleen eindeloos rechtuit, daar zorgen de slingerbochten van de Kromme Rijn voor en: op de landgoederen zelf zijn er verassende ommetjes, waar de strakheid van de rechte lijn overgaat in romantische doorkijkjes op weitjes of een stoer kasteel.

Cothen
En dan het begin van de route in het centrum van het dorp Cothen: bijzonder, want waar ter wereld stuit je middenin de bebouwing op zo’n grote hoogstamboomgaard. Die ligt er al sinds het begin van de 19e eeuw en is hét kenmerk van het dorp, in combinatie met z’n brink en z’n paadje over de Kromme Rijn langs Rhijnestein, het eerste landgoed (van oorsprong 13e eeuw) van deze route.
Cothen is ontstaan op een stroomrug van de Kromme Rijn, dat is een kleine verhoging in het landschap, ontstaan bij rivieroverstromingen waarbij dichtbij de bedding zand bezonk dat langzaam maar zeker voor wat ophoging zorgde. Dat merk je (een beetje) als je naar de Brink loopt. En daar staat de toffe peer, een bronzen peer, omdat er zoveel ‘toffe peren’ in Cothen wonen, maar ook ter ere van de fruitteelt, want dat rivierzand vermengd met klei geeft optimale omstandigheden voor appels, peren en kersen.

Kromme Rijn
Vriendelijk meandert de Kromme Rijn langs Cothen, voorzien van natuurvriendelijke oevers. Het is een getemde rivier, al sinds 1122, toen een dam bij Wijk bij Duurstede het water van de Rijn een andere kant opstuurde (de huidige Lek, die zuidelijker ligt).
Die afdamming maakte ontginning van omliggende gronden mogelijk, want nu overstroomde de rivier niet meer het land, sterker, nu kon water worden afgevoerd, het moeras drooggelegd en veranderd in landbouwgronden. Voor die afwatering werd ten noorden van de Kromme Rijn de kaarsrechte Langbroekerwetering gegraven, dwars daarop strekken zich sloten op regelmatige afstand van elkaar, en op de percelen ertussen kwamen boerderijen. En die groeiden vervolgens voor een deel uit tot kleine kastelen voorzien van verdedigingstorens, omgeven door veel eigen land, gekenmerkt door lange, rechte lanen als de hoofdassen. De eerste woontoren die je passeert is Weerdesteyn, van oorsprong waarschijnlijk uit 1300. Rond de toren wandel je over een graspad, een mooi ommetje dat je even van de rechte lijn doet afdwalen.

Woontorens en landgoederen
Het landschap langs de Langbroekerwetering met zijn rechte lijnen van wegen, sloten en paden stamt uit de 12e eeuw; ook de laatste honderd jaar is er niet veel veranderd – dat laten de twee kaarten zien.
Met de topografische kaart van een eeuw geleden zou je de route kunnen lopen, al weet je dan niet dat er over de Kromme Rijn (4) een voetgangersbrug ligt (hoewel die op de nieuwe kaart ook nauwelijks is te zien), met een voetpad langs de oever.

Hier en daar zijn de veranderingen forser, bijvoorbeeld aan weerszijden van Strijp (1) door schaalvergroting in de landbouw: links en rechts van de weg lagen fruitboompercelen (herkenbaar aan de puntjes) gecombineerd met akkers (wit), weiden (vaalgroen) en bos (donkergroen); alles is veranderd in een groot weiland, zonder de sloten (de zwarte lijntjes in 1920) die vroeger de percelen scheidden.
Verderop is er een drukke verkeersweg (3) bijgekomen en Moersbergen kreeg een waterpartij (2). Voor het overige blijft een oud, goed bewaard cultuurlandschap met veel particulier eigendom, slechts mondjesmaat toegankelijk; voor wandelaars staat de deur op een kier, maar van uitbundige gastvrijheid is geen sprake. Nergens in Nederland lijkt de dichtheid van bordjes Verboden Toegang hoger.

Rechte lanen, lome bochten
Na Moersbergen (uit de 15e eeuw), van een afstandje te zien, kom je op Leeuwenburgh (17e eeuw). Prachtige laan, maar ook hier weer een mooie afwijking van de rechte lijn door een oud loofbos langs verscholen weilandjes. Je komt (voor de tweede keer) uit op de kaarsrechte Langbroekerwetering, om vervolgens weer de loodrechte laan van Hardenbroek (13e eeuw) in te slaan, die na enkele honderden meters nog een fraaie slinger in petto heeft.

Open en bloot en voorzien van lome bochten slingert het pad langs de Kromme Rijn terug naar Cothen. Onderweg nog een keer de blik op een licht oplopende stroomrug, een zandige oeverwal ontstaan in de tijd dat de rivier nog niet door de dam bij Wijk bij Duurstede geblokt werd.

ROUTE-INFORMATIE
START EN FINISH Aan de voet van de molen in Cothen op het Molenplein.
LENGTE 15,5 km
VERHARD/ONVERHARD Grotendeels onverhard of halverhard (85%).
HORECA In Cothen.
PICKNICK Zie de bankjes op de kaart; de mooiste is voorbij Moersbergen.
PARKEREN Bij binnenrijden Cothen na brug RA Kerkweg en direct LA Zuster Wiekarthof.
BUS lijn 41 vanuit Utrecht CS; halte Cothen; Dorpsstraat in en vanaf Molenplein de route volgen.
GPS De route staat op Afstandmeten.nl. Klik daar op ‘Export’ voor het GPS-bestand.
PDF Klik hier voor een print van routekaart en – beschrijving.

ROUTEBESCHRIJVING
RA Rechtsaf; LA Linksaf; RD Rechtdoor; K wandelknooppunt
A Start Molenplein
RA Dorpsstraat, direct links Ambachtspad. Eerste weg RA In de Bogerd. Dan LA (Dorpsstraat) en weer LA (De Brink).
RA en direct LA (Rhijnestein); brug over de Kromme Rijn. LA Beukenlaan (volg de wandelpijlen).
Einde pad weg oversteken en LA over voetpad, over brug Kromme Rijn en RA Kerkweg. Na ruim 300 m (bij de scherpe bocht naar links) RA voetpad op (volg de wandelpijlen) en over Kromme Rijn. LA Graaf van Lynden van Sandenburgweg.

B Bij K50 RA richting K49 via oversteek drukke verkeersweg. Kleidijk in. Na bocht naar links RA onverharde laan in (Weerdensteynselaan).
Na ongeveer 800 meter bij weiland LA naar Weerdensteyn. Keer bij het kasteel om en ga terug. LA, opnieuw de laan in.

C Einde laan LA (Langbroekerwetering). Na ruim 150 m bij K48 RA Strijp (onverharde weg).
RA Gooyerdijk (bij K47). LA Pittesteeg (bij K46).

D Voorbij boerderij en bosje LA langs weide en door bos. Op verharde weg LA.
Direct RA (onverharde weg langs rand akker).
Einde pad (bij K35) verharde weg oversteken en de Leeuwenburgerlaan in.
Na weiland LA en via vlonder bospad in.
Einde pad op T-splitsing RA.
Na weiland rechts aanhouden en op de hoofdlaan LA.
Op verharde weg (Langbroekerwetering) RA en na 350 m LA (bij K14), Hardenbroek in over een halfverharde bomenlaan.

E Verderop via gebogen laan met kastanjes. Voor Kasteel Hardenbroek LA en door poortje. Drukke weg oversteken en RA over parallelweg.
LA brug over Kromme Rijn. Direct LA voetpad langs de rivier (Ossenwaardpad).
Na weer een brug LA, richting K17, voetpad langs de rivier.

 F Op verharde weg LA. Na huisnummer 2D LA (Kersenpaadje).
Einde pad rechts aanhouden over verharde weg (Rijnweide, later Mgr Le Blancstraat).
Voor kerk RA Rozenplantsoen. Op rotonde eerste afslag LA, Zuster Wiekarthof. Einde hof LA naar Molenplein.

Wil je op de hoogte blijven van nieuwe wandel- of fietsroutes? Abonneer je dan op mijn Nieuwsbrief.

Deze website is ontwikkeld door Walter ten Brinke.