Langs de rand van de Lochemse Berg rollen de akkers naar beneden en stuiten op de villa’s van Lochem. In deze doorkijk ontbreekt het water, want Berkel en Twentekanaal zijn de andere elementen in deze tocht over het Achterhoekse wandelnetwerk. Met dat water begint deze route.
Bij het oversteken van het Twentekanaal 1 passeert een volgeladen containerschip, op de achtergrond rijzen reuzensilo’s, van waar veevoer, zaaigoed en kunstmest over Twente en de Achterhoek worden gedistribueerd; vrachtwagens rollen af en aan over de brug, prettig dat er een apart wandel-fietspad is. Het is een pittig begin van een route die binnen de kilometer naar een idylle omslaat, want dan wandel je over een graspad in een gebogen lijn langs de brede Berkel 2. In de vijver ernaast overstemt een kikkerkoor het verkeersgeluid, meerkoetjes en eenden spartelen in de rivier.
De Berkel
Ooit was de Berkel in gebruik als waterweg, nooit hemelbestormend, want het kostte veel moeite om de rivier die in Duitsland ontspringt, bevaarbaar te krijgen. Dat er voortdurend aan is gesleuteld had meer te maken met het verbeteren van de waterafvoer. Overstromingen moesten worden voorkomen, en de landbouw moest op droge gronden grootschalig kunnen groeien. Bochten werden rechtgetrokken, de bedding verdiept, steeds meer gelijkenis kreeg de rivier met een door mensenhanden gegraven kanaal. Dat klinkt niet aantrekkelijk, maar de werkelijkheid valt erg mee op het smalle pad dat meebuigt met de ruime bocht van de Berkel, en aan de andere kant weitjes en nu en dan een bosje.
De Cloese
Vanonder het bladerdek van het Berkelbegeleidende bos heb je een prachtzicht op de Cloese 3, kasteel met een romantische rijkdom van torens, trapgevel en speklagen volgens de symmetrische wetten van de neo-renaissance. Vele keren wisselde het kasteel van uiterlijk en eigenaar; na 1960 was er decennia een opleidingsschool van de politie gevestigd, nu zijn er appartementen in gebouwd, en in het park zijn vrijstaande villa’s verrezen. Die zijn een mooie aansluiting op de villatraditie van Lochem.
De Berg
Een zandweg leidt van de Berkel naar het bos en daar klimt het pad omhoog en bereikt de top van de Lochemse Berg, verscholen in het bos, verstoken van een uitzicht, tot er toch een doorkijk komt naar het lagergelegen land 4. Een boom staat prominent in de zichtlijn, om te benadrukken dat je hier niets anders ziet dan eindeloos groen, ver weg van de bewoonde wereld, zo lijkt het. Want op de flanken liggen boerderijtjes en villaatjes te midden van weitjes en tuinen, idyllisch land, waar je opnieuw de eindeloosheid vermoedt van niets dan natuur, terwijl de werkelijkheid beperkter is, want de Lochemse Berg is met zijn 49 meter maar een kleine, lage bult. Hij is ontstaan in de voorlaatste ijstijd, toen landijs vanuit noordoostelijke richting het huidige Berkeldal binnendrong en als een bulldozer de gronden voor zich opduwde.
De klemmende beuk
Al snel daal je weer af, steil zelfs door een holle weg, waar een beuk 5 zich vastklampt aan de steile rand met ontblote wortels, weerloos lijken ze, maar hun klemkracht is groter dan je denkt, want breed uitgewaaierd houden de wortelarmen de boom al decennia op de been.
Niet veel verder wandel je op een zandweg met zicht op de heuvel waarover je zojuist ging. Vanaf de wat ingesleten weg kijk je uit over bollende akkers, met verschuivend beeld door wegbegeleidende eiken die de blik op het land steeds een nieuwe focus geven, coulisselandschap in topvorm. Aan de andere kant ligt Lochemse Berg, akkers liggen licht hellend aan de onderrand, daarboven de bossen tot de top.
Opnieuw omhoog, maar via een andere weg; op de top 6 zijn sparren, eiken en beuken zo hoog gegroeid dat ze de ranke uitkijktoren als een van hun medebosbewoners hebben opgenomen en als panoramaplek hebben doen verdwijnen.
Villastad Lochem
Bos- en akkerwegen leiden naar de rand van Lochem, waar villapark Berkeloord 7 een soepele overgang vormt tussen het buitengebied en de stad. Opvallend hoe de gegoede burgerij Lochem waardeerde, want wat verderop, aan de Nieuweweg 8 barst het ook al van de villa’s. Onder hen veel mensen die in Nederlands-Indië werkten en hun verlof doorbrachten in een pension, later gingen ze er ook wonen.
Lochem zelf is al veel ouder, was een vestingstadje met in het centrum nog enkele 17e-eeuwse gebouwen, die zich vanaf de terrassen rond de kerk laten bekijken. Zo eindigt een wandeling waar de natuur minder eindeloos bleek dan op de Lochemse Berg leek, maar niet gewanhoopt, want de villawijken en het hart van Lochem zijn fraaie cultuuruitingen en helemaal mooi wordt het aan het slot als in die strakke Berkel een vispassage 9 blijkt gebouwd. Cultuur helpt natuur.
ROUTE-INFORMATIE
START en FINISH Station Lochem (ook parkeerplaats)
LENGTE 15 km
HORECA Hotel Woodbrooke in Barchem, Hotel BonAparte Lochem, binnenstad Lochem.
TREIN Kijk op ns.nl voor treintijden
EIGEN VERVOER P bij station Lochem of bij Hotel BonAparte, Lochemseweg 37, 7244 RR Barchem.
ROUTE
Volg de paaltjes van het wandelnetwerk Achterhoek; ze gaan gecombineerd met een kleuraanduiding van de pijlen en/of kleurmarkering.
RD = rechtdoor, RA = rechtsaf, LA = linksaf, ri = richting.
De letters a t/m d vind je terug op de kaart. Het zijn plekken waar de routepalen niet helemaal vanzelf spreken.
Vanuit het station RA ri Centrum. Bij O89, RD, volg de rode pijl; O80 LA, rode pijl.
M87 RD en rode pijlen volgen. Langs de Berkel.
a Na de brug over de Berkel LA (geel-rode route); M57 RD (geel-rood);
M61 RD (volg vanaf hier de paarse route tot d); M51 RD; M19 LA.
b Na het doorkijkje in het bos LA; M23 RD; M44 RA; M74 RA; M70 RD; M37 RD.
c Om hotel Bon’aparte heen en bij bushalte Dollehoedsedijk weg oversteken; M52 RD; M17 RD;
d M35 RA en direct weer LA langs akker, via geel-rode markering. M61 LA (geel-rood); M57 RD (geel-rood); M54 LA en volg even later de rode pijlen. M82 RA; M81 RA.
M45 LA en vanaf nu geel-rode markering; M87 LA (geel-rood); M80 RA (geel-rood en naar station).
ZELF PLANNEN? De route is gemaakt met de wandelknooppuntenplanner van www.wandelnet.nl. Dit artikel verscheen ook in wandelkrant TE VOET.
PRINT VAN DE ROUTE
