Op de foto staan de torens van Canary Wharf, gezien vanaf het Greenland Dock; het is een van de fraaie plekken op een fascinerende fietstocht door de voormalige en grotendeels heringerichte Docklands in het oosten van Londen. De route langs de oevers van Thames laat zien hoe de draaischijf van een wereldrijk – de havenbekkens waren stapelplaats van goederen uit elke uithoek van de Britse koloniën – in de loop van de 20e eeuw vastliep en opnieuw werd ingericht voor een volgende ronde globalisering met wolkenkrabbers van waaruit multinationals als banken en verzekeringsmaatschappijen wereldwijd hun hoogwaardige diensten verlenen.
De City
Tot ver in de 20e eeuw voeren zeeschepen ver de Thames op om hun goederen te lossen bij een van de werven of insteekhavens langs de rivier. Gabriel’s Wharf [1] was er zo een, nu kijk je er uit op de skyline van de City. Hier volg je de bewegwijzerde fietsroute 4, die je naar de Tower Bridge [2] brengt, aan de rand van de Docklands.
Direct voorbij die iconische brug kun je naar links, even van de route af voor een blik op Butler’s Wharf [3], een serie pakhuizen gebouwd rond 1870, die uitgroeide tot de grootste theestapelplaats in de wereld. Nu, na herontwikkeling, flaneren er toeristen, doen restaurants en winkels er goede zaken en zijn er luxe appartementen. Ook in de omgeving kregen verlaten pakhuizen nieuwe bestemmingen. Zo heb je vanaf de brug op Jamaica Road zicht op de monding van het riviertje Neckinger in de Thames. Bij eb ligt het er vrijwel droog – de Thames is duidelijk een getijdenrivier. De appartementen van St. Saviour’s Docks kijken dan uit over een modderige vlakte – apart, eb en vloed, middenin de stad.
King’s Stairs
Vanaf de King’s Stairs [4] zijn er panorama’s over de City. Aan de overkant van de rivier liggen tot woningen verbouwde pakhuizen; een oude, rode hijskraan, vastgeplakt aan de gevel houdt er de herinnering levend aan de verdwenen goederenoverslag. Dan hobbel je ineens over de cobble stones van een oud dorp, langs een begraafplaatsje dat hoort bij de kerk van Saint Mary. Verrassing, ook dit is wereldstad Londen: Rotherhithe, een oud dorpje aan de oever van de Thames, waaromheen de docks, de werven en pakhuizen groeiden.
Surrey Commercial Docks
Verder gaat het door wijken met nieuwe woningen, afgewisseld door ruime parken – wat een rust in wereldstad Londen. Met hun hoekigheid verwijzen de groene ruimtes naar het verleden, toen ze havenbekkens waren met kranen, werven en pakhuizen rondom. Hier opereerden tot 1970 de Surrey Commercial Docks [5], waar goederen uit Noord-Europa en Canada werden verhandeld. Na de sluiting zijn vele bekkens gedempt en heringericht tot woonwijk of park. In het Russia Dock Woodland is het havenbekken nog te herkennen aan de oude kade met afmeerboeien en de rails waarover de havenkranen reden. Dan, een restant: het Greenland Dock [6], nu een jachthaven. Aan de kade is het uitzicht op de andere oever weergaloos, want daar rijst Canary Wharf [9] op met als kroonstuk de kolos van One Canada Square met zijn piramidevormige dak (zie de foto boven).
Canary Wharf
Naar de noordoever leidt de Greenwich Foot Tunnel [7], in 1902 onder de Thames aangelegd om havenarbeiders een snellere toegang te geven tot het Isle of Dogs [8]. Daar begon begin 19e eeuw de revolutie in het havenbedrijf. Tot dan losten schepen hun waar bij de talloze werven en aanlegsteigers langs de Thames; het was een warboel van schepen, veel te vol en veel te druk. Nieuwe, van zee afgesloten havenbekkens, met daaraan gekoppeld opslag- en verwerkingsmogelijkheden boden oplossing. In 1802 openden de West Indian Docks, ingericht voor de handel op de West-Indies: suiker en rum kwamen hier aan. De docks maakten deel uit van de vermaledijde driehoekshandel: vanuit Afrika gingen slaventransporten naar de Caraïben en Latijns Amerika, suiker en rum werden vervolgens geladen voor Engeland en vanuit Londen vonden textielproducten en rum hun weg naar Afrika – het was globalisering avant la lettre.
In 1980 sloten de laatste docks – door grotere zeeschepen en de opkomst van de container waren ze te klein en te inefficiënt geworden. Verval sloeg toe en pas na jaren kwam herontwikkeling van de grond. Inmiddels is Canary Wharf [9] met zijn kantoorkolossen uitgegroeid tot een tweede City van Londen, en net als vroeger is het opnieuw een brandpunt van globalisering, alleen zijn de goederen vervangen door diensten, die wereldwijd worden verleend.
De noordoever
Op de terugweg zijn er weer veel panorama’s – Canary Wharf blijft een lust voor het oog – en kom je langs oude havenbekkens, zoals het Limehouse Basin [10] met dure appartementen. In het water liggen van die typisch Engels kanaalboten; hier is de toegang tot Regent’s Canal en daarmee tot de kanalen van het achterland, waarover de goederen tot in Birmingham en Manchester werden vervoerd. Verderop ligt het kale door sociale woningbouw omgeven Shadwell Basin [11], dan fiets je kruip-door-sluip-door via Tobacco Dock [12] (hier, vlakbij de City kwamen dure producten aan als tabak en port) naar St. Katherine Docks [13]. Einde van een ontdekkingstocht door een stadsdeel waar diep van binnen nog de geest van de oude havens rondwaart, maar dat in uiterlijk aansluit bij de moderne tijd.
Informatie
De route is 29 km lang en gaat vooral over rustige wegen en fietspaden; de markering is goed, al moet je oppassen geen bordjes te missen. De meest recente versie van de route (april 2022) staat op Afstandmeten.nl. Daar kun je ook een GPS-bestand downloaden. Die laatste versie begint op de plek waar je goede fietsen kunt huren (zie hieronder).
Fietshuur is mogelijk bij de London Bicycle Tour Company (74 Kennington Road), 200 meter ten zuiden van Underground Station Lambeth North (aan de Bakerloo Line naar Elephant and Castle).
Routebeschrijving
Ga vanaf de fietsverhuur linksaf in zuid-westelijke richting over de Lambeth Road.
Ga bij de rotonde naar rechts (let op: je gaat links om de rotonde; steeds zijn er fietsvakken, waar je voor het verkeerslicht kunt wachten). Vanaf de rotonde rijd je op route 4. Deze volgen tot in Greenwich. Daar neem je de Thames-voetgangerstunnel.
Volg na de Thamestunnel route 1; route 1 kruist op de Three Colt Street met route 13; ga linksaf om route 13 richting centrum te vervolgen.
Aan de noordoever (na 21 km) kom je na een zig-zag fietspad rond trappen en na de passage van het laatste bassin (Hermitage Basin) uit op Wapping High Street. Ga naar rechts en direct weer naar rechts (Thomas More Street, verderop rechtdoor Stockholm Way). Ga op de kruising met Vaughan Way LA. Voor het spoorviaduct LA en volg nu het vrijliggende fietspad CS3 dwars door de City tot aan Westminster Bridge. Daar LA, over de brug, RA (route 4). En bij de rotonde LA naar Lambeth Road en naar de fietsverhuur.
Uitbreiding: City Airport en Trinity Buoy Wharf
Bij de kruising van route 1 en 13 is via route 13 een heen-en-weer van totaal 12 km mogelijk naar andere Docklandsontwikkelingen: London City Island [14], Royal Victoria Dock [16] met congrescentrum ExCel, en Royal Albert Dock [17] met City Airport – waar eens de schepen aanmeerden landen nu de vliegtuigen uit alle Europese windstreken. Wie een laatste stukje rafelrand wil meemaken slaat af naar de Trinity Buoy Wharf [15], een verzameling oude bedrijfsgebouwen, waar kunstenaars en alternatieve designers werken, met fantastisch zicht op Canary Wharf [9] en concertzaal O2 en de kabelbaan over de Thames [18].
Meer lezen?
In een eerdere blog lees je meer over de transformatie van de Surrey Docks, inclusief een wandelroute.