De New River – noch nieuw (al sinds 1613), noch rivier (een gegraven aquaduct) – dringt lieflijk door tot in het hart van Londen, schoon drinkwater meevoerend. Langs de oevers is het prettig wandelen, soms is het zo groen dat de stad achter de coulissen verdwijnt. Wandel mee vanaf Finsbury Park op het laatste stuk van deze groene ader die dwars door de stad snijdt.
Fris water
New River, het is dus een misleidende naam, want al ruim vier eeuwen stroomt er water doorheen. En River, ook dat klopt niet, want over de gehele 40 kilometer is het een gegraven watergang, een aquaduct. Wel functioneert ie als een rivier, want uiterst behendig is de bedding zo gegraven dat het water met een minimaal verval vanzelf van begin naar eind stroomt. Fris, stromend water, afgetapt uit ongerepte bronnen op het platteland, daar had Londen in de 17e eeuw grote behoefte aan, want het stadse water was zwaar vervuild en vol van ziekmakende stoffen. Bovendien: de stad groeide en daarmee ook de vraag naar schoon water en de New River zorgde daarvoor.
Ruime bochten
Je kunt de waterleiding helemaal van het begin bewandelen, dit artikel beschrijft de laatste etappe. Daarbij is metro- en treinenknooppunt Finsbury Park een goed toegankelijk beginpunt. Het gelijknamige park vormt een groene aanloop van een ruime kilometer naar de New River 2 zelf. Om subtiel gebruik te maken van de hoogteverschillen slingert het kanaal daarna in grote en kleine bochten – minimaal hoogte verliezend, maar wel zoveel dat het water blijft stromen. De hoogtelijnen volgend wandel je eerst een eind naar het oosten, vervolgens naar het zuidwesten.
Reservoirs
Londen, 19e eeuw, de groei naar wereldstad vergrootte de watervraag verder en verder; er moesten meer reservoirs komen om voldoende in voorraad te hebben. Nieuwe drinkwaterbekkens kregen rond 1830 een plek naast het aquaduct: het Oost- en het Westreservoir. Direct ten zuiden van de plassen ligt het Castle 4 – het lijkt heel wat met z’n torens en kantelen, maar het is een fopkasteel, want het omhulsel van twee grote pompmachines die het water via een buizenstelsel naar de Londenaren brachten.
Tegenwoordig eindigt de New River in de oostelijke plas, de Woodberry Wetlands 3, van waar het water doorgepompt wordt naar een drinkwaterfabriek. Het reservoir zelf is een natuurgebied, het andere, westelijke bekken is een watersportcentrum. En het kasteel 4 was niet meer nodig en is nu een geliefde klimhal, je loopt er zo even naar binnen.
Gentrificatie
Splinternieuwe appartementen kijken uit over de voormalige drinkwaterreservoirs. Woodberry Down 5 is een van de vele Londense voorbeelden waar sociale woningbouw – in de vorm van ‘estates’, galerijflats van zo’n vijf verdiepingen hoog – wordt vervangen door nieuwe, peperdure appartementen. Vaak betekent zo’n stadsvernieuwing dat de oorspronkelijke bewoners de sterk verhoogde nieuwbouwhuren niet meer kunnen betalen, maar in dit geval wil de eigenaar, het stadsdeel Hackney, ervoor zorgen dat oude bewoners tegen redelijke huren terugkunnen. Veertig procent wordt sociale huur, de rest wordt tegen hoge prijzen verhuurd of verkocht om zo de ‘regeneration’ te betalen. Een appartement van 55 vierkante meter met een slaapkamer doet meer dan zes ton (in ponden). Critici noemen het een mooi staaltje gesponsorde gentrificatie – benieuwd hoeveel van die oorspronkelijke inwoners er over pakweg 10 jaar nog zullen wonen.
Waterbeheer
De New River levert nog altijd zo’n 8% van Londens waterbehoefte. Er is wel veel aan veranderd: verbreding en verdieping van het aquaduct, toevoeging van andere bronnen, de mogelijkheid water op te slaan in de ondergrond en weer op te pompen als daar behoefte aan is. Ook is de New River in de stad fors ingekort, want het friswaterkanaal eindigt nu bij de waterreservoirs. Toch is de oorspronkelijke loop daarna goed te volgen.
Eerst wandel je door het mooie Clissold Park 6, waar het aquaduct vroeger doorheen slingerde. Al rond 1860 is het water ondergronds in pijpleidingen gebracht. Hetzelfde gebeurde in de Petherton Road 7, waar de groene middenstrook aan het aquaduct herinnert. Mooi is het vervolg langs het smalle stroompje van de New River Walk 8 – hier volg je het enige overgebleven stukje van het oude tracé in een langgerekt bossig park. De stad lijkt er ver weg. Daarna wandel je op Duncan Street 9 weer over een groene middenstrook, herinnering aan de ondergronds gebrachte waterleiding.
Kruisende kanalen
Je zou er zo aan voorbijlopen, de kruising van de New River met het Regent’s Canal 10, en dat komt omdat het scheepvaartkanaal via een tunnel onder de waterleiding doorgaat. Toch kun je gemakkelijk even opzij voor een blik op het Regent’s Canal met z’n kenmerkende boten. Loop bij de kruising met Duncan Street aan de linkerkant; je kunt er met een trap naar beneden naar het kanaal; bij de tweede kun je naar een uitzichtpunt over het kanaal. Dit is een heel ander soort watergang; het is een echt scheepvaartkanaal dat sinds 1820 deel uitmaakt van de verbinding tussen Londen en Birmingham.
Het eindpunt
De New River eindigde in 1613 een kilometer buiten de rand van de City, over het open veld zag je verderop de skyline. Bij het eindpunt werd een eendenvijver vergroot om het aangevoerde water in op te slaan en via een buizenstelsel naar de City te brengen. Later kwamen er onder andere een windmolen (om het water omhoog te malen), een pomphuis (toen stoommachines het werk overnamen) en het New River Head Building (administratiekantoor uit 1920) en die zijn bewaard gebleven, net als een fragment van de oorspronkelijke opslagvijver – je kunt de New River Head site 11 bezoeken (zie bij Informatie).
Groen tussen steen
Toen de New River in 1613 klaar was, lag er een kanaal van zo’n 45 kilometer dwars door velden en bossen – het was een grote ingreep, een litteken in het landschap, door in de buurt wonende boeren niet gewenst. In een metropool die steeds verder oprukte en alle weilanden en akkers tot in de wijde omtrek versteende, krijgt dat litteken nu een heel andere waardering, als een overgebleven groene ader die lucht en leefbaarheid aan de stad geeft – niet voor niets is het er heerlijk wandelen.
Informatie
LENGTE 10 km
START/OPENBAAR VERVOER Finsbury Park (Overground, Underground met Victoria en Piccadilly Line)
FINISH Metrostation Angel (Northern Line)
HORECA Onder andere het Coal House Cafe (tussen de reservoirs van Woodberry) en in het Clissold Park, in het landhuis met fraai terras. Verderop (na 7 km) ligt de Marquess Tavern (ma-wo vanaf 16; do-zo vanaf 12 uur).
NEW RIVER HEAD Ingang Myddelton Passage 11, naast nr 3; open van 8-16 uur (19 uur in de zomer).
GPS Een GPS bestand kun je binnenhalen op RouteYou. Klik dan linksonder op downloaden. En dan op GPX (of welk ander bestand je wilt). Je vindt het document in je downloadmap.
PRINT Klik op de wandelkaart hierboven om de kaart printen. Er staat een mooie routebrochure op de site van waterbedrijf Thames Water.