Langs de kust ligt als een ver uitstekende reuzenneus het landschap van de overtreffende trap, de Maasvlakte, de laatste uitbreiding van de haven van Rotterdam. Dag en nacht draait het hier door; een formatie van meer dan twintig kranen takelt onophoudelijk containers uit en in schepen. Zie ze daar liggen, de grootste kwam uit China, duizenden van die stalen dozen passen erop. Haast in een moeite gaan ze door naar vervolgschepen, de kustvaarder die ze in naburige zeehavens aflevert, de binnenvaarder, die ze aflevert op een terminal ergens in het binnenland.
Reuzenschaal
Fiets over prettige, vrijliggende fietspaden door een reuzenlandschap langs containers, raffinaderijen, opslagtanks maar ook langs verrassende stranden en de vogelnatuur van de Voornse Slikken. Vrachtwagens met hun containers op de rug laten je het buitenformaat van dit landschap ervaren – in de gewone wereld wekken ze ontzag, maar hier zijn hun omvang en kracht gereduceerd tot die van bedrijvige mieren. Zoef, zoef, alsof ze van verre worden aangestuurd, scheuren ze als speelgoedautootjes over de vlakte.
Energietransitie
Tussen containeroverslag en raffinaderij, meteen ben je midden in de essentie van de Maasvlakte: distributie en zware industrie. Een spaghetti van leidingen verbindt de rokende destillatiekolommen, dit is de wereld van fossiele energie – hoe lang nog? Aan de overkant van de weg ligt de toekomst van de energietransitie: roestige gigabuizen. Eenmaal op zee zullen ze zich rechten en als dragers van zeewindmolens de golven weerstaan en zo de opwekking van duurzame stroom voor het vasteland mogelijk maken. Weer aan de overkant – het is haast symbolisch – laat een reuzenstekker met stopcontact zien dat er nog fossiele stroom uit de Maasvlakte komt via deze deels kolengestookte centrale.
Landschap in kaart, 1963-2020
De groei van dit havenland van zware industrie en distributie kreeg vaart na de Tweede Wereldoorlog. Steeds westelijker werden de havens van Rotterdam aangelegd om ze bereikbaar te houden voor steeds grotere schepen. Op de topografisch kaart uit 1963 lijkt er nog niets aan de hand: de Nieuwe Waterweg is de enige grote ingreep (de kunstmatige Maas- en Rijnmonding is sinds 1872 in gebruik), het eiland Rozenburg met z’n akkerbouwpolders en duinen is nog intact. En de Maasvlakte is niet meer dan een ondiep stuk Noordzee voor de kust, altijd onder water. Toch was toen de totale make-over al in volle gang, want de Europoort (een en al petrochemie) is tussen 1958 en 1964 aangelegd. En verder ging het – de Eerste Maasvlakte ontving z’n eerste schepen in 1973, vier decennia later volgde nummer Twee, waarmee de Rotterdamse haven nog eens met 20% in omvang groeide.
Als spelden in een hooiberg zie je op de kaart van 2020 sporen van het verleden, zoals de dam in de Brielsche Maas, en aan de noordkant van de Waterweg de wegen in het oude land, bijvoorbeeld de Haakweg (weg met de knik). Ook de noordelijke strekdam van de Waterweg ligt nog altijd op z’n plek. Voor de rest is het land vergraven en opnieuw vormgegeven voor havens en zware industrie.
Duin, strand en slikken
Met de geur van zwavelige olie in je neus lonkt de blanke top van de duinen, en ja, bovenop sta je in de frisse wind en met achter je containers en olie kijk je uit over een goudgeel strand met de kabbelende Noordzee. Alsof het er al altijd heeft gelegen, maar alles, dus ook het strand, is man-made. Toch is de natuur hier groots – verderop kijk je uit over de Voornse Slikken, een waddengebied waar eb en vloed voortdurend het voedsel aanvoeren voor waad- en andere duinvogels; bij eb strijken zeehonden er neer op de drooggevallen zandplaten. Ja, de contrasten zijn enorm, want achter die slikken rijst een hoge damwand, van De Slufter, waar miljoenen kuubs vervuild slib liggen opgeslagen, afkomstig uit de vaarwegen en havens die voortdurend moeten worden gebaggerd om dichtslibben te voorkomen.
Havenvenster
Toch, hier is de natuur troef, idyllische watervlakten, met nu en dan een ruwe onderbreking door een opening in de duindijk – als door een venster kijk je uit op de drukte van vrachtwagens, containertreinen, elektriciteitsmasten en haventerminals met hun kranen. Verderop kun je kiezen, langs de natuur van het Brielse Meer, of nog een keer de harde industrie van Europoort met zijn volumineuze olieopslagtanks eindigend voor het grootste windscherm van de wereld. Betonnen schaalvormige kolommen van 25 meter hoog breken de westenwind zodat grote zeeschepen ook bij een windkracht hoger dan vijf zonder te kapseizen langs de smalle doorgang van de Calandbrug kunnen. Het is als het tuinhekje in de reuzentuin.
Rozenburg
Dan is er even menselijke schaal, ja zelfs een Oud-Hollandse molen in Rozenburg, ooit een dorpje van niks in de veenweiden – de historische kern stelt dan ook niets voor, in de jaren zestig uitgebouwd tot een satellietstad van Rotterdam, alles nieuwbouw dus. Na dit intermezzo kom je op de Landtong, het langgerekte, smalle schiereiland dat overbleef van eiland Rozenburg.
Maeslantkering
Terug naar de overtreffende trap, want dat is de Maeslantkering met aan beide zijden van de Nieuwe Waterweg een reuzenarm die bij extreem hoog water de waterweg kan afsluiten om zo het achterland te beschermen en een herhaling van de Watersnoodramp te voorkomen; dit is in feite het slotstuk van de Deltawerken. Met z’n giga afmetingen is het een mooi slot van een dagje fietsen in het landschap XXXL, dat nergens in Nederland zijn gelijke vindt. Dat ervaar je nog eens als je doorfietst naar de punt van de Landtong, waar je vanaf de panoramaheuvel het reuzenlandschap kunt overzien. Met een beetje geluk vaart er net zo’n gigaschip met duizenden containers binnen.
FOTOGALERIJ
ROUTE-INFORMATIE
START EN FINISH De Berghaven van Hoek van Holland (voor de oversteek met het Hoekseveer naar Futureland op de Maasvlakte). Ook zijn er goede startpunten in Maassluis (OV-fiets), op de Maasvlakte zelf en in Rozenburg (Jan van Goyenstraat of Molenweg).
HOEKSEVEER Kijk op de hoekseveer.nl voor de dienstregeling. Het veer vaart van 1 april t/m 30 september; in het winterseizoen is deze route niet mogelijk.
OPENBAAR VERVOER Met trein (Schiedam Centrum) en metrolijn B (fiets mag gratis mee buiten de spits) naar Maassluis Centrum. Vanuit het station linksaf. Linksaf spoor over en bij Knooppunt 40 pik je de route op (je gaat over de ophaalbrug).
OV-FIETS In Maasluis Centrum zijn OV-fietsen. Check de beschikbaarheid op ovfietsbeschikbaar.nl. Huur eventueel een OV-fiets op Schiedam Centrum (buiten de spits mag de fiets gratis mee in de metro).
AFSTAND Fietsafstand is 45 km; inclusief de overtocht ongeveer 55 km.
KNOOPPUNTEN 94–57–92–91–56–54–97–98–63–64–28–40–37–22–94. Voor een verkorting van 7,5 km: ga van 92 naar 56. Bij de Brielse Dam kun je bij 54 kiezen voor de natuurroute; ga dan via 27 en 29 naar 97.
GPS Deze route is als GPS binnen te halen via afstandmeten.nl. Daar kun je via ‘Export’ de route downloaden.
FUTURELAND Het infocentrum over ontwikkelingen in de haven van Rotterdam, met aandacht voor de aanleg en inrichting van Maasvlakte 2. Zie Futureland.nl.
HORECA Club Leen Rozenburg (ma, di gesloten); Paviljoen Stromvogel aan het Oostvoornse Meer: alle dagen; aan het strand afhankelijk van het weer.
NIEUWSBRIEF Wil je op de hoogte blijven van nieuwe wandel- of fietsroutes? Abonneer je dan op mijn Nieuwsbrief.
Ondanks vele toezeggingen dat de nu foute route 57 aangepast wordt naar het nieuwe veerdienst bij Futureland die naar hoek v holland vaart staan er nog steeds bordjes die naar het opgeheven opstappunt aan de Antarctica weg verwijst.
Bijna iedere namiddag stranden route fietsers daar die dan voor een slaapplaats aan de overkant van de Waterweg helaas weer helemaal om moeten fietsen via Rozenburg omdat zij de laatste overtocht bij Futureland niet meer kunnen halen.
aub haal nu of geef opdracht de foute verwijsbordjes weg te halen.
Dag Puk, bedankt voor je melding; aan de plaatsing van bordjes kan ik niets doen; wel heb ik de route aangepast aan de nieuwe veerdienst.