Biesbosch en Noordwaard

Het ene moment ruik je drogend gras, iets verder brengt de wind een bouquet van ui en aardappelloof en na een volgende dijk hangt er een zachtzilte geur verwant aan modderige bodem. Dit palet van aroma’s weerspiegelt de nieuwe veelvormigheid van de Noordwaardpolder: naast de akkers van weleer zie je er nu weiden, watervlaktes, en door graskaden omzoomde kreken. Wat veilig lag achter een stevige bandijk, is nu buitendijks doorstroomgebied van de Nieuwe Merwede. Reden voor deze transformatie is de rivier bij hoog water meer ruimte te geven, zodat water snel naar zee kan worden afgevoerd, waardoor waterstanden landinwaarts lager worden, in Werkendam tot 60 cm, in het 8 km verder gelegen Gorinchem 30 cm.

Imposant waren de ingrepen in deze 6000 voetbalvelden grote polder. Langs de Nieuwe Merwede werd de kade verlaagd, in de oude bandijk kwamen bruggen waaronder de rivier bij hoogwater zijn weg kan vinden, een nieuw krekensysteem – gebaseerd op de toestand van 1925 – werd gegraven en de vrijkomende grond gebruikt om nieuwe kaden en terpen aan te leggen. Boerderijen en woningen werden afgebroken en herbouwd op 29 terpen, die 50 cm hoger zijn dan de hoogst denkbare waterstand.

Dankzij het stelsel van kreken staat een kwart van de polder onder invloed van zoetwatergetijde: vanuit de Amer stroomt het water in en uit. Zo is een natuurgebied ontstaan, waar het wemelt van vogelleven. Natuurversterking was een belangrijk nevendoel, maar hoofdzaak is de ruimte die het water kan nemen. In de getijdegebieden stroomt water dagelijks heen en weer; de graslanden overstromen zo’n 25 tot 100 dagen per jaar en de oude akkers gaan eens in de 1.000 jaar kopje onder (met de terpboerderijen als eenzame eilanden in de watermassa).

Wandelen
De weidse, gevarieerde Noordwaard kent geen uitgezette routes, maar je kunt er prima dwalen over graskaden en langs fietspaden (met vaak brede grasstroken). Op visitbrabant.nl kun je vanuit het Biesboschmuseum een route uitzetten langs de westrand van de Noordwaard (9,5 km; routepunten: 82-84-11-10-20-85-82; zicht op o.a. nieuwe terpen, kreken en graslanden). Daarnaast zijn er vanuit het museum routes, die de Biesbosch zelf verkennen (zoek op ‘np-de biesbosch wandelen’).

Fietsen
Je kunt door de Noordwaard een mooi rondje uitstippelen langs knooppunten, zie daarvoor de fietsknooppuntenkaart. Fiets daarbij zeker door het midden van de Noordwaard (tussen de knooppunten 14 en 22). Dit is een volledig rondje van ruim 32 km: Start Natuurpoort Museumeiland-26-19-17-18-15-14-10-27-6-9-15-18-16-21-22-4-2-8-Museumeiland.

Deze blog verscheen eerder in Wandelkrant Te Voet.